Po wejściu w życie ustawy z dnia 15 maja 2015 r. Prawo restukturyzacyjne (dalej: „p. r.”) wskazywano w doktrynie jak radykalnie z dnia na dzień zmieniła się sytuacja dłużników niewypłacalnych lub zagrożonych niewypłacalnością. Przyjęto w Polsce model amerykański postępowania restrukturyzacyjnego (tzw. „debtor friendly jurisdiction”), w ramach którego przepisy prawa mają za zadanie chronić dłużnika przed upadłością (niekiedy za wszelką cenę). Największe możliwości (gdy niezbędna jest tzw. „głęboka restrukturyzacja”) zapewnia postępowanie sanacyjne.

Głównym uczestnikiem postępowania restrukturyzacyjnego jest dłużnik. Pojawiły się nawet głosy praktyków, iż wierzyciele nie są uczestnikami postępowania o otwarcie postępowania restrukturyzacyjnego, a w konsekwencji nie mogą zając stanowiska, co do tego, czy dłużnikowi powinna być dana tzw. „druga szansa”. Otwarcie postępowania restrukturyzacyjnego powoduje dla wierzycieli szereg konsekwencji (choćby zawieszenie prowadzonych egzekucji z mocy samego prawa, brak możliwości ich wszczynania). Nie może być wątpliwości, że są grupy wierzycieli, dla których otwarcie postępowania sanacyjnego będzie zazwyczaj mniej korzystne (obligatariusze, którzy posiadają zabezpieczenia rzeczowe na majątku dłużnika, wierzyciele, którzy dysponując tytułami wykonawczymi, są w stanie niezwłocznie się zaspokoić). Znamienne jest przy tym, że negatywne przesłanki restrukturyzacyjne są tak ściśle określone, że nawet dłużnik, którego dotychczasowe postępowanie zmierzało do udaremniania lub uszczuplania zaspokojenia swojego wierzyciela może uzyskać korzystne rozstrzygnięcie w przedmiocie sanacji.

Co w tej sytuacji może zrobić wierzyciel? W jaki sposób ma chronić swoje interesy? 

Przede wszystkim, Wierzyciel ma prawo zaprezentować swoje stanowisko już na etapie poprzedzającym otwarcie postępowania sanacyjnego. Zgodnie z art. 65 p.r. Uczestnikami postępowania restrukturyzacyjnego są: 1) dłużnik, 2) wierzyciel osobisty dłużnika, któremu przysługuje wierzytelność bezsporna, 3) wierzyciel osobisty dłużnika, któremu przysługuje wierzytelność sporna i który uprawdopodobnił swoją wierzytelność oraz został dopuszczony do udziału w sprawie przez sędziego-komisarza. O ile Sąd rozpatrujący wniosek sanacyjny przychyli się do stanowiska tzw.: „koncepcji jednolitego postępowania sanacyjnego”, wierzyciele, o którym mowa w pkt 2 i 3 powyżej będą mogli zaprezentować stanowisko w sprawie, domagać się dopuszczenia i przeprowadzenia określonych dowodów, uczestniczyć w rozprawie, a także będą mieli wgląd do akt toczącego się postępowania (wszelkich dokumentów, które złożył dłużnik). To wszystko może przyczynić się do dokonania przez nich prawidłowej oceny: jak dalej procedować i dochodzić swoich praw, jakie są rzeczywiste szanse na zawarcie i wykonanie układu, czy warto podjąć dodatkowe czynności zmierzające do zaspokojenia roszczenia.

Jak uczą ostatnie doświadczenia – postępowanie restrukturyzacyjne (jakiś czas po jego otwarciu) często kończy się umorzeniem  na skutek nie przyjęcia układu lub z innych przyczyn wymienionych w art. 325 p. r. (por. kazus Alma Market S.A.). Wierzyciel powinien liczyć się z taką możliwością na każdym etapie sprawy i z góry zaplanować strategię dalszego postępowania w zgodności z przepisami prawa, ale i z jego jednostkowym interesem.

adw. Anna Wołczkiewicz